Khí hậu không chỉ đang nóng lên, mà còn ngày càng trở nên khắc nghiệt và dễ biến động. Những kiểu hình thời tiết không thể đoán trước như vậy có thể ảnh hưởng bất lợi đến an ninh lương thực nếu các cây trồng chính như lúa mỳ không đủ khả năng chống chịu – và nếu chúng ta không chuẩn bị kỹ càng.
Nhóm các nhà nghiên cứu châu Âu, bao gồm Giáo sư Jorgen E.Olesen từ Khoa Sinh thái nông nghiệp, Đại học Aarhus, đã nhận thấy rằng các chương trình nhân giống hiện tại và các phương pháp lựa chọn cây trồng không cung cấp khả năng hồi phục cần thiết trước biến đổi khí hậu.
– Các tác giả nghiên cứu cho biết, các chương trình nhân giống hiện tại và các phương pháp lựa chọn cây trồng không chuẩn bị đầy đủ cho sự thay đổi và không chắc chắn của khí hậu. Không những thế, khả năng ứng phó đa dạng của lúa mỳ trên cánh đồng ở phần lớn các quốc gia châu Âu đã giảm đi nhiều trong 5 – 10 năm qua, tùy từng quốc gia.
Các nhà nghiên cứu dự đoán tính biến động lớn hơn và mức độ khắc nghiệt của điều kiện thời tiết địa phương sẽ dẫn đến năng suất lúa mỳ giảm và biến động năng suất tăng.
Jørgen E. Olesen chỉ ra, năng suất giảm sẽ không bảo đảm an ninh lương thực, song biến động năng suất gia tăng cũng đặt ra những rủi ro, có thể dẫn tới một thị trường đầu cơ lớn hơn và giá cả lên xuống thất thường. Điều này đe dọa khả năng tiếp cận ổn định nguồn thực phẩm đối với người nghèo, kéo theo sự bất ổn chính trị và di cư.
Các nhà nghiên cứu đưa ra đánh giá dựa trên hàng nghìn quan sát năng suất cây lúa mỳ ở 9 quốc gia châu Âu để làm rõ việc cây trồng phản ứng với thời tiết khác nhau như thế nào. Các nhà nghiên cứu đã xác định sự biến động của đa dạng ứng phó trên cánh đồng và giải thích mối liên quan với khả năng chống chịu khí hậu khắc nghiệt.
Phản ứng năng suất của tất cả cây trồng đối với sự kiện thời tiết khác nhau khá tương đồng trong phạm vi miền bắc và miền trung châu Âu, và đối với các quốc gia miền nam – đặc biệt có liên quan đến lúa mỳ cứng. Có những khoảng cách vô cùng lớn về khả năng hồi phục của lúa mỳ trên toàn châu Âu, đặc biệt về mặt năng suất trong điều kiện mưa nhiều.
Khả năng hồi phục khí hậu là cấp thiết
Lúa mỳ là cây lương thực quan trọng ở châu Âu và là nguồn protein thực vật hàng đầu trên toàn cầu, do đó cần đảm bảo chúng ta có những giống lúa mỳ có khả năng hồi phục trước khí hậu.
Mưa, hạn hán, nóng hoặc lạnh tại thời điểm nhạy cảm trong vụ gieo trồng có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến năng suất. Năng suất lúa mỳ khá nhạy cảm chỉ trong vài ngày bị úng nước và thời tiết ẩm ướt dễ phát sinh dịch bệnh. Bên cạnh đó, căng thẳng nhiệt thay vì nhạy cảm hạn hán dường như là một yếu tố hạn chế việc lúa mỳ thích nghi với thay đổi khí hậu ở châu Âu.
Cách tiếp cận chủ yếu của việc thích ứng cây trồng với biến đổi khí hậu bằng cách điều chỉnh kiểu gien với sự thay đổi dài hạn có khả năng là không đủ. Khả năng của một giống cây trồng duy nhất để duy trì hiệu suất năng suất tốt dưới sự biến đổi khí hậu và cực đoan còn hạn chế, nhưng sự đa dạng trong ứng phó với các sự kiện thời tiết quan trọng có thể tăng cường khả năng phục hồi khí hậu một cách hiệu quả. Do đó, một tập hợp các giống cây trồng có phản ứng đa dạng với các điều kiện thời tiết quan trọng là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy khả năng phục hồi khí hậu của cây trồng.
Các tác giả nhấn mạnh rằng nhu cầu về khả năng phục hồi khí hậu của các loại cây lương thực chính như lúa mì phải được khớp nối tốt hơn. Nâng cao nhận thức có thể thúc đẩy quản trị khả năng phục hồi thông qua các chương trình nghiên cứu và nhân giống, khuyến khích và quy định.
